DTV eBook - Mượn Sách Truyện Tiểu Thuyết Văn Học Miễn Phí Tải PRC/PDF/EPUB/AZW

Ông là ai?

Một người Pháp. Một mẫu người Pháp rất quái, Một Trí thức nổi tiếng.

Ông làm việc trong quá nhiều lĩnh vực khác nhau, đến nỗi thật khó mà phân loại được các tác phẩm của ông. Bạn có thể tìm thấy những cuốn sách của ông viết về triết học,  lịch sử, tâm lý học, xã hội học, y khoa, nghiên cứu giới tính và phê bình văn hóa hay phê bình văn học ở các hiệu sách.

Ông đặc biệt quan tâm đến Quyền Lực và Tri Thức và dùng mọi phương cách để hai thứ này cùng nhau vận hành, nhất là về Tri thức, về thân phận con người và Quyền Lực tác động lên thân phận con người...

***

Paul-Michel Foucault (tiếng Pháp: [pɔl miʃɛl fuko]; 15 tháng 10 năm 1926 – 25 tháng 6 năm 1984) là một nhà triết học, nhà sử học tư tưởng, nhà văn, nhà hoạt động chính trị, và nhà phê bình văn học người Pháp. Các công trình học thuật của Foucault tập trung chủ yếu vào mối quan hệ giữa quyền lực và tri thức, và phương thức chúng được áp dụng nhằm kiểm soát xã hội thông qua các thể chế xã hội. Một số học giả coi Foucault là người theo trường phái cấu trúc luận và hậu hiện đại, tuy vậy bản thân ông chưa bao giờ thừa nhận chúng. Tư tưởng của ông đã có tầm ảnh hưởng tương đối lớn đến giới hàn lâm và điều này có thể được thấy rõ ở nhiều lĩnh vực, chẳng hạn như nghiên cứu truyền thông, nhân chủng học, tâm lý học, xã hội học, tội phạm học, nghiên cứu văn hóa, lý luận văn học, chủ nghĩa nữ quyền, chủ nghĩa Mác và lý thuyết phê phán.

Foucault sinh thành trong một gia đình thượng trung lưu tại Poitiers, Pháp. Ông được giáo dục tại trường trung học Henri-IV, rồi sau theo học tại trường École Normale Supérieure, nơi ông phát triển niềm yêu thích triết học và chịu ảnh hưởng của các giảng viên Jean Hyppolite và Louis Althusser. Ông tiếp tục theo học tại Đại học Paris (Sorbonne), nơi ông tốt nghiệp với hai tấm bằng bằng triết học và tâm lý học. Sau vài năm làm ngoại giao văn hóa ở nước ngoài, ông trở về Pháp và xuất bản cuốn sách lớn đầu tay mang tên Folie et Déraison (1961). Trong quá trình công tác tại Đại học Clermont-Ferrand từ năm 1960 đến năm 1966, Foucault cho ra đời hai cuốn sách, Naissance de la clinique (1963) và Les mots et les choses (1966), với các ảnh hưởng đáng kể từ chủ nghĩa cấu trúc, điều mà về sau ông đoạn tuyệt hoàn toàn. Ba cuốn sách đầu tiên của Foucault là những ví dụ điển hình của thuật chép sử được ông gọi là "khảo cổ học".

Từ năm 1966 đến năm 1968, Foucault giảng dạy tại Đại học Tunis. Sau thời gian đó, ông quay lại Pháp và đảm nhận vai trò trưởng khoa triết học tại đại học thí điểm Paris VIII. Năm 1969, Foucault xuất bản cuốn L’archéologie du savoir. Năm 1970, Foucault được nhận vào Collège de France và giữ vị trí tại đây cho đến cuối đời. Ngoài đóng góp học thuật, ông còn gia nhập nhiều nhóm chính trị tả khuynh và tham gia các chiến dịch biểu tình chống phân biệt chủng tộc, chống vi phạm nhân quyền và đòi cải tổ nhà tù. Foucault sau này xuất bản thêm hai cuốn sách, Giám sát và Trừng phạt (1975) và L'Histoire de la sexualité (1976), trong đó ông phát triển thêm phương pháp luận khảo cổ và phổ hệ để nhấn mạnh vai trò của quyền lực trong xã hội. Năm 2007, Foucault được The Times Higher Education Guide[9] xem là tác giả được trích dẫn nhiều nhất thế giới trong lĩnh vực khoa học nhân văn.

Foucault qua đời ở Paris vào năm 1984 do biến chứng HIV/AIDS; và trở thành nhân vật công chúng đầu tiên của Pháp qua đời vì biến chứng của căn bệnh này. Sau khi ông mất, Daniel Defert đã thành lập tổ chức từ thiện AIDES để tưởng nhớ người bạn quá cố của mình.

Tiểu sử
Những năm đầu đời
Paul-Michel Foucault sinh ngày 15 tháng 10 năm 1926 ở Poitiers, trong một gia đình quý phái của tỉnh. Cha ông, Paul Foucault, một nhà phẫu thuật xuất sắc, mong muốn con trai kế nghiệp mình; nhưng Michel từ nhỏ bị lôi cuốn bởi lịch sử.

Trong thời tuổi trẻ, việc học hành của Foucault là sự trộn lẫn giữa các thành tích xuất sắc với những kết quả tầm thường. Đến năm lớp đệ tam (1940) thì ông học kém hẳn và mẹ ông đăng ký cho ông học ở trường trung học tôn giáo Saint-Stanislas nơi ông tỏ ra vượt trội. Từ đây ông tỏ ra có mối quan tâm tới triết học tuy nhiên việc học hành bị đứt quãng bởi Chiến tranh thế giới thứ hai lan tới Pháp và sau đó là sự chiếm đóng của người Đức. Mẹ Foucault phó thác ông cho một sinh viên trẻ, Louis Girard. Nhờ đó đến cuối năm, Foucault nhận được giải nhì về triết học, nhận bằng tú tài loại khá. Về thời kỳ này, Foucaul thường nhắc lại những kỷ niệm liên quan đến lịch sử (nghĩa là lịch sử chính trị) hơn là các kỷ niệm gia đình; ký ức về trường trung học là rất tệ: ông ghét không khí tôn giáo và các môn học bắt buộc.

Được ủng hộ bởi người mẹ, Michel Foucault phớt lờ nguyện vọng nối nghiệp của cha vào tháng 9 năm 1943, đăng ký lớp dự bị trung học Henri IV của Poitiers. Ông ngày càng quan tâm tới triết lý, và là người đối thoại chính với giáo viên triết trong lớp. Ông trượt trong kỳ thi viết vào École normale supérieure năm 1945 vì xếp thứ 101 trong khi trường chỉ nhận 100 người đỗ cao nhất vào vòng vấn đáp. Tuy nhiên ông quyết tâm tới học tại trường Henri IV của Paris, vào mùa khai giảng 1945-1946, học hành cật lực và xa lánh mọi người. Thời gian này ông ngày càng đam mê triết học và chịu ảnh hưởng nhiều của Jean Hyppolite. Kết quả học của ông xếp thứ nhất vào cuối năm học - và là thứ bảy trong toàn lịch sử trường, rồi vào năm 1946 ông được nhận học với hạng tư trong khóa của École normale supérieure phố Ulm.

Ở trường l'École normale supérieure
Đời sống cá nhân trong thời kỳ học Đại học khá khó khăn - ông phải chịu đựng chứng trầm uất  do những thất vọng liên quan tới sự đồng tính luyến ái vài lần đã cố tự tử. Ông buộc phải đi gặp một nhà tâm thần học và chính điều đó làm ông trở nên hứng thú với tâm lý học. Năm 1952 ông ra trường với bằng cử nhân triết học cộng thêm bằng cử nhân tâm lý - một văn bằng rất mới ở Pháp thời bấy giờ. Lĩnh vực của ông là tâm lý học lâm sàng, điều khiến ông có cơ hội trao đổi với những nhà tư tưởng như Ludwig Binswanger.

Foucault đã là một thành viên của Đảng Cộng sản Pháp từ 1950 tới 1953. Ông được giới thiệu vào đảng bởi người thầy Louis Althusser, nhưng sớm trở nên vỡ mộng với cả quan điểm chính trị lẫn triết học của đảng này.[17] Sử gia Emmanuel Le Roy Ladurie tường thuật rằng Foucault chưa bao giờ tham gia tích cực vào chi bộ của ông, không như những đảng viên đồng chí khác.

Bắt đầu sự nghiệp
Foucault trượt kỳ thi tuyển dụng sư phạm năm 1950 và lại một lần tự tử bất thành, nhưng đã thi đỗ năm sau. Sau một thời gian ngắn ngủi giảng dạy ở École Normale, ông nhận một vị trí ở Đại học Lille, nơi ông dạy tâm lý học từ năm 1953 tới 1954. Năm 1954 ông xuất bản cuốn sách đầu tiên, Maladie mentale et personnalité (Căn bệnh tinh thần và nhân cách). Vào thời điểm này, ông không hứng thú với nghề giảng dạy, và quyết định sẽ đi khỏi Pháp một thời gian dài. Năm 1954 ông nhận làm ủy viên văn hóa của Pháp tại Đại học Uppsala ở Thụy Điển (một vị trí được sắp xếp bởi Georges Dumézil, người về sau trở thành một người thầy và người bạn của ông). Ông thực hiện luận án tiến sĩ ở Uppsala, nhưng bị loại. Năm 1958 Foucault rời Uppsala gỡ các vị trí khác nhau trong những khoảng thời gian ngắn ngủi ở Đại học Warsaw và Đại học Hamburg.

Foucault trở về Pháp 1960 để hoàn thành luận án tiến sĩ và giữ một ghế giảng triết học ở Đại học Clermont-Ferrand (tức Đại học Blaise Pascal ngày nay. Ở đó ông gặp triết gia Daniel Defert, người sống chung với ông hai mươi năm sau đó.[18] Năm 1961 ông nhận bằng tiến sĩ với việc trình bày hai luận án (như một thông lệ ở Pháp): một luận văn "chính" tựa đề Folie et déraison: Histoire de la folie à l'âge classique (Chứng điên và Mất trí: Lịch sử của Chứng điên Thời Cổ điển) và một luận văn "phụ" liên quan tới việc dịch và phê bình "Nhân học từ một quan điểm đạo đức" của Kant. Folie et déraison nhận được sự ủng hộ nhiệt liệt. Foucault tiếp tục một lịch trình xuất bản không ngừng. Năm 1963 ông cho in Naissance de la Clinique (Sự ra đời của ngành Lâm sàng), Raymond Roussel, và tái bản tập năm 1954 (với tựa đè mới Maladie mentale et psychologie - Căn bệnh tinh thần và tâm lý học).

Khi Defert được gửi tới Tunisia để thực hiện nghĩa vụ quân sự, Foucault chuyển tới một vị trí tại Đại học Tunis năm 1965. Ông xuất bản Les Mots et les choses (Từ và Vật) trong đỉnh cao quan tâm tới chủ nghĩa cấu trúc năm 1966, và Foucault nhanh chóng được xếp vào hàng ngũ các học giả như Jacques Lacan, Claude Lévi-Strauss, và Roland Barthes như làn sóng mới nhất các nhà tư tưởng muốn xô đổ chủ nghĩa hiện sinh được đại chúng hóa bởi Jean-Paul Sartre. Foucault đưa ra một số nhận xét hoài nghi về chủ nghĩa Mác, xúc phạm một số nhà phê bình cánh tả, nhưng về sau kiên quyết phản đối bị gắn nhãn là "nhà cấu trúc luận".[19] Ông vẫn ở Tunis vào các cuộc chiến đường phố tháng 5 năm 1968, nơi ông bị ảnh hưởng mạnh bởi một cuộc nổi dậy của sinh viên địa phương cùng năm nhưng trước đó. Mùa thu năm 1968 ông trở về Pháp, nơi ông xuất bản 'L'archéologie du savoir (Khảo cổ học về Tri thức) – một tiểu luận về phương pháp luận trong đó bao gồm những câu trả lời đối với những người phê phán ông – năm 1969.