Ferdinand von Schirach (1964) là nhà văn và luật sư người Đức được coi là “ngôi sao nổi tiếng thế giới của văn chương Đức”. Bắt đầu viết truyện ngắn khi 45 tuổi, ông nhanh chóng trở thành tác giả bán chạy ở Đức. Tác phẩm của ông đã được dịch ra 40 thứ tiếng trên thế giới và bán được hàng triệu bản.

Vở kịch Khủng bố được diễn lần đầu tiên vào tháng 10 năm 2015 ở Deutsches Theater ở Berlin và Schauspiel Frankfurt. Nó đã được dàn dựng khắp nơi trên thế giới: Áo, Đan Mạch, Hungary, Nhật Bản, Ba Lan, Thụy Sĩ, Thổ Nhĩ Kỳ, Mỹ, Venezula, Trung Quốc, Hy Lạp, Israel, Ý, Hà Lan, Slovenia, Thụy Điển, Séc.

***

Mới đây Viện Goethe Hà Nội và XplusX Studio đã trình diễn lại vở kịch Terror (tạm dịch: Khủng bố) của nhà văn, nhà viết kịch nổi tiếng Ferdinand von Schirach. Sau phần trình diễn, buổi luận đàm về thế lưỡng nan giữa cảm xúc và pháp luật, giữa cảm tính và lí tính cũng được tổ chức, với những ý kiến đóng góp thú vị.

TỪ VỞ KỊCH ĐẶT RA VẤN ĐỀ TỘI LỖI

Theo đó, Khủng bố của Ferdinand von Schirach là một vở kịch kể về một phiên tòa xét xử thiếu tá Lars Koch, người đã bắn hạ chiếc máy bay chở 164 người bị không tặc kiểm soát, đang lao vào sân vận động chứa 70.000 người. Với hành động bắn hạ máy bay, giết hại toàn bộ hành khách và phi hành đoàn; để cứu 70.000 người, cuối cùng anh đã bị truy tố tại phiên tòa, giữa hai song đề là có tội và vô tội. Vở kịch đã đưa ra câu hỏi, liệu hành động đó có thể được chấp nhận trong bối cảnh hay cảnh huống nào đặc biệt không? Và dù cứu được 70.000 người nhưng hành động của Lars Koch có vi phạm pháp luật, khi hiến pháp Đức đã quy định rõ, mạng sống của con người là không thể xâm phạm?

Vở kịch hay sự phán xét cũng sẽ đưa chúng ta đến cuộc thảo luận về đạo đức, danh dự, mạng sống cũng như nhận thức về tội ác. Khác với nguyên tác, vở kịch đã được dựng lại trong cách xóa bỏ các ranh giới vai diễn, mà một người nhận nhiều vai diễn, và nhiều vai diễn được đảm nhận bởi cùng một người… để cho thấy rằng, dù văn chương hay là thực tế có chặt chẽ đến đâu, thì cũng tồn tại những kẽ hở. Và dù là luật sư, thẩm phán hay bồi thẩm đoàn… tất cả rồi sẽ chỉ còn là những biểu tượng.

Khán giả có thể tham gia bỏ phiếu “Có tội” hay “Vô tội” cho ông Lars Koch, để trả lời rằng liệu ta sẽ bị dẫn dắt theo cảm tính hay phán xét theo lí tính? Đối với khán giả Việt Nam, kết quả cho thấy 41% người bình chọn “Có tội” cho Lars Koch và 59% còn lại “Vô tội”.

Trong một vở kịch truyền hình có phần bầu chọn tương tự đã từng diễn ra ở 3 nước Đức, Thụy Sĩ và Áo; trong số 600.000 khán giả truyền hình Đức ở Đức đã có 86,9% bỏ phiếu ủng hộ việc tha bổng và trùng hợp thay, con số này cũng tương tự ở Áo. Trong khi ở Thụy Sĩ 84% khán giả tham gia bỏ phiếu đã chọn trắng án, trong khi lần lượt 13,1% và 16% cho rằng anh ta có tội. Kết quả tuy được công bố sau những trao đổi, thế nhưng câu hỏi về thế lưỡng nan kia vẫn còn mãi và khó để có một câu trả lời thật chính xác cho thế lưỡng nan của việc phải lựa chọn.

Tuy thế, nó cũng khẳng định vị thế là nhà văn, nhà viết kịch nổi bật nhất của Ferdinand von Schirach khi đã lặn sâu vào những vấn đề khó lí giải để làm rõ lựa chọn của con người. Hồi đầu năm nay, tuyển tập truyện ngắn của ông mang tên Tội lỗi cũng đã được chuyển ngữ và giới thiệu tại Việt Nam.

Là một luật sư viết văn, thế nhưng khác với Bernhard Schlink đầy lãng mạn với các cuộc tình, văn chương của Ferdinand von Schirach chậm rãi, từ tốn và cũng có sức công phá lớn trong việc phơi bày tội ác.

Tội lỗi bao gồm 15 truyện ngắn, từ rất ngắn cho đến vừa phải, xoay quanh những cảnh huống mà một luật sư hình sự có thể gặp phải. Tuy không nói rằng đây bắt nguồn từ các trải nghiệm cá nhân (mà bằng chứng là tên của Schirach xuất hiện trong truyện ngắn cuối, Bí mật), thế nhưng có thể thấy rằng góc nhìn nhất quán trong ngôi kể tựu lại của người kể chuyện là chính nhà văn.