Vanina Vanini được viết năm 1829 là một tác phẩm ngắn nhưng ấn tượng. Thông qua câu chuyện tình của một công nương La Mã trẻ với chiến sĩ Carbonari kiên cường bị tù tội, Stendhal bày tỏ thiện cảm và sự ủng hộ của mình đối với cuộc đấu tranh vì tự do của nhân dân Italia mà ông gắn bó.
Vanina là một công nương La Mã quyền quý. Nàng đã gặp và yêu chàng Missirilli tha thiết. Missirilli cũng vô cùng yêu nàng nhưng ngoài tình yêu với nàng Missirilli chàng còn có tình yêu đối với tổ quốc, chàng là người của hội kín Carbonari - một tổ chức yêu nước muốn giải phòng nước Ý khỏi ách thống trị của chế độ La Mã.
Vì quá yêu Missirilli và muốn chàng là của riêng mình, Vanina đã tố giác một phân bộ của tổ chức Carbonari do Missirilli đứng đầu ngay trước ngày phân bộ này thực hiện một kế hoạch lớn. Kế hoạch thất bại, những người lãnh đạo bị bắt trừ Missirilli, vì Vanina đã sắp đặt từ trước.
Nhưng rồi thấy đồng chí của mình bị bắt Missirilli đã tự nguyện vào tù. Điều này đã phá vỡ kế hoạch của Vanina. Vanina đã dùng tiền, sắc đẹp cùng danh tiếng của dòng họ mình để cứu người yêu thoát khỏi án tử hình. Nhưng sau khi biết Vanina tố giác tổ chức của mình Missirilli đã khước từ sự giúp đỡ đó và chấp nhận cái chết.
***
Stendhal (1783 - 1842) là một trong những nhà văn Pháp rất quen thuộc với bạn đọc Việt nam qua các tiểu thuyết nổi tiếng Đỏ và Đen (Le Rouge et le Noir) và Tu viện thành Perme (La Chartreuse de Parme). Ông được coi là người mở đầu cho trào lưu hiện thực phê phán trong văn học Pháp, song đương thời không được đánh giá cao. Nhưng như chính Stendhal tứng ước đoán là phải nhiều năm sau khi ông mất, tác phẩm của ông mới được người đời sau ưa chuộng, cùng với thời gian cho đến nay, tên tuổi của ông ngày càng tỏa sáng, vị trí của ông trong lịch sử văn học Pháp và thế giới ngày càng vững chắc. Stendhal để lại một khối lượng tác phẩm khá đồ sộ: từ 1927 đến 1937, toàn tập các tác phẩm của ông được in gồm 79 cuốn.
***
Cuối cùng, lòng kiêu hãnh đã đến giúp nàng Công nương tiểu thư. Nàng không đáp lời Missirilli, chỉ đưa cho chàng những viên kim cương và mấy chiếc cưa nhỏ mà nàng mang theo mình.
- Anh có nghĩa vụ tiếp nhận những thứ này, - chàng nói. - Trách nhiệm của anh là phải tìm cách vượt ngục. Và mặc cho em đã có thêm hành động nghĩa hiệp mới này, anh vẫn sẽ không bao giờ gặp lại em nữa - anh xin thề như vậy! Vĩnh biệt Vanina! Em hãy hứa là sẽ không bao giờ viết thư cho anh, không bao giờ tìm gặp anh. Từ nay anh hoàn toàn thuộc về tổ quốc. Đối với em, anh đã chết. Vĩnh biệt!
- Không! - Vanina tuyệt vọng hét lên. - Hãy khoan. Em muốn anh biết em đã làm những gì vì yêu anh!
Và nàng kể cho Missirilli nghe về tất cả những nỗ lực của nàng nhằm cứu chàng, kể từ ngày chàng rời khỏi lâu đài San Nicolô để tự thú với quan khâm sai. Kể xong, nàng thì thầm:
- Nhưng tất cả những cái đó chỉ mới là một phần rất nhỏ! Vì tình yêu đối với anh, em đã làm còn hơn thế nữa!
Và nàng kể về sự phản bội của mình.
- Ôi, đồ quái vật! - Pietro hét lên điên cuồng và lao đến bên Vanina, toan dùng xiềng để quật chết nàng.
Và chắc hẳn chàng đã giết chết nàng nếu như người gác ngục không nghe tiếng kêu chạy đến. Ông ta giữ chặt lấy Missirilli.
- Hãy cầm lấy, đồ quái vật! Ta không muốn nợ ngươi bất kì một cái gì hết! - Missirilli hét to.
Trong chừng mực những sợi xiềng sắt cho phép, chàng ném những viên kim cương cùng lưỡi cưa cho Vanina và quay gót bước đi.
Vanina đã hoàn toàn bị hủy diệt. Nàng trở về La Mã. Ít lâu sau, báo chí đăng tin về lễ cưới của nàng với Công tước Livio Savelli.
Mời các bạn đón đọc
Vanina Vanini của tác giả
Stendhal.
