Tóm tắt & Review (Đánh Giá) sách 3.3.3.9 Những Mảnh Hồn Trần của tác giả Đặng Thân.
Đỗ Lai Thúy
(Nhà lý luận phê bình văn học)
Trước Đổi mới và Mở cửa, 1986, một số truyện ngắn của Nguyễn Minh Châu như “Bến quê”, “Bức tranh”, “Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành”… gây cho người đọc nhiều băn khoăn, bối rối. Báo Văn nghệ bấy giờ, tôi nhớ, đã mở một hội thảo, triệu các nhà văn, nhà phê bình khả kính về để cùng đọc cho ra. Vốn quen với những truyện có cốt truyện, con người có tính cách, nhân vật điển hình trong hoàn cảnh điển hình, chủ đề tư tưởng rõ ràng…, nay đọc Nguyễn Minh Châu thấy khó hiểu cũng phải. Đọc văn mới, quả thực, phải có mã đọc mới, mà mã đọc này, xét cho cùng, lại phụ thuộc vào mã văn hóa thời đại. Công lao của Đổi mới, có thể nói, đã mở ra một thức nhận: không có mã đọc vĩnh cửu, thời nào có mã đọc ấy. Chả thế, chỉ một hai năm sau đó, các truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp, Phạm Thị Hoài được người đọc tiếp nhận một cách dễ dàng, hồ hởi, mặc dù “khó đọc” hơn Nguyễn Minh Châu nhiều.
Ấy vậy mà hiện nay, chỉ chừng khoảng hai mươi năm sau, người đọc lại đang đứng trước một thách đố mới. Văn mới mới (nếu có thể gọi như vậy) xuất hiện ngày một nhiều. Mà khởi xướng cho lần này đa số là các nhà văn trẻ, thậm chí rất trẻ. Các tác phẩm của họ đa số là tiểu thuyết, một thể loại vốn quá ngưỡng với tư duy văn học Việt Nam… Chừng ấy những cái “ngoại biên”, “phi/chưa chính thống”, “giải trung tâm”… đó càng làm khó cho sự tiếp nhận văn học hậu-Đổi mới, tức đổi mới (không viết hoa) từ dưới lên, này.
Tiểu thuyết 3.3.3.9 [những mảnh hồn trần] của Đặng Thân là điển hình của văn chương hậu-Đổi mới. Nó có đầy đủ những đặc điểm của tiểu thuyết hậu-hiện đại. Ở đây, tôi chỉ xin nêu ra hai đặc điểm: sự phân mảnh và tính diễu nhại. Sự phân mảnh này làm cho cái Một, cái Duy nhất trở thành cái nhiều, chứ không phải cái-không-có-gì. Một câu truyện, mà thường là “chuyện lớn”, trở thành nhiều câu chuyện, một trung tâm trở thành nhiều trung tâm, một tư tưởng trở thành nhiều tư tưởng. Mà câu chuyện nào, trung tâm nào, tư tưởng nào cũng đều quan trọng như nhau cả, nếu có hơn kém là tùy ở hệ quy chiếu của người đọc. Nhân vật của 3.3.3.9 [những mảnh hồn trần] cũng vậy, thực ảo lẫn lộn. Trong đó, tác giả không phải chỉ là kẻ dẫn chuyện, mà là một nhân vật trong truyện, như các nhân vật khác. Có thể, vị thế “chân trong chân ngoài”, hoặc hoàn toàn là “người trong cuộc” này làm cho tính diễu nhại Đặng Thân trở thành tự diễu nhại. Người đọc cũng tự diễu nhại. Biết nhìn mình như một kẻ khác, nhất là có thái độ với mình vừa nghiêm túc vừa hài hước, bao dung là bước đầu của sự thức tỉnh.
Tiểu thuyết Đặng Thân, tuy là một cuốn sách in để đọc, nhưng lại có kết cấu như thể của một tiểu thuyết mạng. Câu chuyện trôi chảy tự nhiên, nhiều khi phụ thuộc vào những nhân vật chen ngang. Đó là một tác phẩm mở.
Nếu coi những truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp là văn chương hiện đại, thì tiểu thuyết Đặng Thân là hậu-hiện đại. Xã hội ta chưa đi hết con đường hiện đại hóa. Hiện đại vẫn vừa là ga đến cũng lại là ga đi. Nên, người đọc Đặng Thân hôm nay mới bước đầu có sự bức xúc xã hội và những bức xúc thẩm mỹ hậu-hiện đại, chưa có được bề dày như của người đọc Nguyễn Huy Thiệp ngày xưa. Nhưng, công nghệ tin học bây giờ đang san phẳng thế giới. Một mã đọc mới phù hợp với thời-hiện-nay đã hình thành trong văn học thế giới và đang hình thành trong văn học Việt Nam. Nên điều không thể, hoặc tưởng như không thể, đang lừng lững trở thành có thể.
1/2010 – Đ.L.T
***
Tóm tắt
3.3.3.9 [những mảnh hồn trần] là một tiểu thuyết hậu hiện đại của nhà văn Đặng Thân, được xuất bản năm 2009. Tác phẩm gồm 60 chương, được viết theo lối phân mảnh, không có cốt truyện thống nhất, nhân vật không có tính cách rõ ràng, không có chủ đề tư tưởng rõ ràng.
Câu chuyện xoay quanh một nhóm bạn trẻ, gồm:
- Thiện: Một nhà văn trẻ, đang vật lộn với cuộc sống và sự nghiệp của mình.
- Trang: Một cô gái xinh đẹp, nhưng có cuộc sống nội tâm phức tạp.
- Dũng: Một chàng trai giàu có, nhưng có lối sống buông thả.
- Quyên: Một cô gái ngây thơ, nhưng có trái tim nhân hậu.
Bên cạnh đó, tác phẩm còn có sự xuất hiện của nhiều nhân vật khác, như:
- Nhà tiên tri: Một người đàn ông bí ẩn, luôn xuất hiện trong những giấc mơ của Thiện.
- Cô gái trong gương: Một hình ảnh phản chiếu của Thiện, tượng trưng cho những mặt tối trong tâm hồn anh.
- Chú mèo đen: Một biểu tượng của sự ma mị và bí ẩn.
Review
Theo nhà lý luận phê bình văn học Đỗ Lai Thúy, 3.3.3.9 [những mảnh hồn trần] là một tác phẩm điển hình của văn chương hậu hiện đại. Nó có hai đặc điểm nổi bật là sự phân mảnh và tính diễu nhại.
Sự phân mảnh thể hiện ở chỗ tác phẩm không có cốt truyện thống nhất, không có nhân vật chính, không có chủ đề tư tưởng rõ ràng. Câu chuyện được kể theo lối đa tuyến, nhiều nhân vật, nhiều tình tiết, không theo một trật tự nhất định. Điều này khiến cho người đọc phải tự tìm cách giải mã, liên kết các mảnh ghép lại với nhau để tạo thành một bức tranh toàn cảnh.
Tính diễu nhại thể hiện ở chỗ tác phẩm sử dụng nhiều thủ pháp trào lộng, giễu cợt để châm biếm, đả kích những thói hư tật xấu của xã hội. Tác giả đã sử dụng nhiều hình ảnh, ngôn từ gây sốc để tạo ra hiệu quả châm biếm mạnh mẽ.
Ý nghĩa
3.3.3.9 [những mảnh hồn trần] là một tác phẩm mang tính chất phản ánh hiện thực xã hội một cách sâu sắc và đa diện. Tác phẩm đã thể hiện một cách chân thực những mâu thuẫn, xung đột trong cuộc sống của con người hiện đại. Bên cạnh đó, tác phẩm còn mang tính chất phê phán, lên án những thói hư tật xấu của xã hội.
Đánh giá
3.3.3.9 [những mảnh hồn trần] là một tác phẩm văn học xuất sắc, có giá trị nghệ thuật và tư tưởng cao. Tác phẩm đã góp phần làm phong phú thêm nền văn học Việt Nam đương đại.
Tuy nhiên, tác phẩm cũng có một số hạn chế, như:
- Nội dung và ý nghĩa của tác phẩm còn khá mơ hồ, khó hiểu đối với một số người đọc.
- Tác phẩm sử dụng nhiều ngôn từ gây sốc, có thể khiến một số người đọc cảm thấy khó chịu.
Nhìn chung, 3.3.3.9 [những mảnh hồn trần] là một tác phẩm đáng đọc, đặc biệt là đối với những người yêu thích văn học hậu hiện đại.
Mời các bạn mượn đọc sách 3.3.3.9 Những Mảnh Hồn Trần của tác giả Đặng Thân.
