Hơn 200 năm qua, những cuốn tiểu thuyết của Jane Austen ngày càng được yêu mến rộng rãi. Thật khó có thể tìm ra bất cứ nhà văn nào có thể so sánh được với bà. Nhưng bản thân Jane Austen lại là một bí ẩn mà người đọc hầu như chẳng có chút thông tin gì về cuộc đời ngắn ngủi chỉ kéo dài 41 năm của bà.
Jane Austen sinh ra tại một ngôi làng nhỏ vùng Hampshire ngày 16/12/1775, là người con thứ bảy trong một gia đình có tám anh chị em. Trừ năm năm sống ở vùng Bath, ba năm ở Southampton, vài tháng ở trường học và một vài kỳ nghỉ, Austen sống cả cuộc đời ở miền quê Hampshire. Bà chưa bao giờ kết hôn và qua đời năm 1817 ở tuổi 41.
 |
| Chân dung Jane Austen. |
Chỉ trong vòng bốn năm từ 1811 đến 1815, bà xuất bản bốn cuốn tiểu thuyết: Lý trí và tình cảm, Kiêu hãnh và định kiến, Trang viên Mansfield và Emma. Hai cuốn tiểu thuyết sau này của bà Nothanger Abbey và Thuyết phục chỉ được xuất bản vào cuối năm 1817, năm mà bà qua đời.
Thật kỳ lạ là độc giả còn tìm hiểu được nhiều về những người thân xung quanh Jane Austen hơn chính bà. Cha Austen mồ côi từ sớm và bằng chính nỗ lực của mình để thoát khỏi cảnh đói nghèo. Mẹ Austen được cho là có họ hàng với một quý tộc nhưng lại phải lòng chàng thanh niên trẻ đầy nhiệt huyết Geogre Austen. Bà dì Philadelphia vốn chẳng có tài sản gì ở nước Anh, đã lên đường đi Ấn Độ để tìm một tấm chồng.
James, người anh cả của Austen lớn lên trong sự kỳ vọng của gia đình khi tiếp quản tài sản của người chú ruột. Người anh thứ hai, Geogre phải chịu đựng nỗi đau tật nguyền và sống xa lánh mọi người. Anh ba Edward được nhận nuôi vào một gia đình giàu có. Còn Henry, người anh thứ tư đã có một cuộc đời tự do khi chuyển hết từ nghề này sang nghề khác, từ đi lính đến làm một nhân viên ngân hàng và cuối cùng chuyển sang làm giáo sĩ.
Hai người anh em út của bà là Frank và Charles đều gia nhập hải quân và sống trong những cuộc phiêu lưu. Ngay cả người chị duy nhất của Austen, Cassandra cũng là một họa sĩ vẽ tranh màu nước được nhiều người yêu mến.
 |
| Những cuốn tiểu thuyết nổi tiếng của Jane Austen. |
Còn Jane Austen, người khiến chúng ta tò mò nhất qua những câu chuyện tình trong trang sách thì lại là bí ẩn. Trong suốt cuộc đời của mình, Austen đã viết hơn 3.000 bức thư, chủ yếu là gửi cho người chị Cassandra, nhưng đến nay chỉ còn 161 bức còn tồn tại.
Phần lớn các bức thư đều đã bị Cassandra đốt hoặc cắt bỏ những phần quan trọng để tránh rơi vào tay họ hàng, hay những đứa cháu nhỏ sẽ không đọc được lời bình phẩm thẳng thắn của Austen về hàng xóm hay các thành viên trong gia đình.
Trong nhiều cuốn tiểu sử của các nhà nghiên cứu sau này, hay thậm chí của cuốn hồi ký A Memoir of Jane Austen của người cháu James Edward Austen-Leigh cũng không cho biết thêm quá nhiều chi tiết về đời tư hay cuộc sống của bà, đặc biệt là đời sống tình cảm của Austen thì hầu như vẫn được giữ kín.
Thậm chí cả về sự cảm mến đặc biệt mà Jane Austen dành cho Tom Lefroy cũng không được nhắc đến sâu hơn như những gì mà công chúng đã biết. Dù vậy đây vẫn là cuốn tiểu sử gần như duy nhất về Jane Austen kể từ khi bà qua đời.
Có khá nhiều giả thiết xoay quanh cái chết của Jane Austen bởi bà qua đời khi đang ở thời điểm viết sung sức nhất. Các tác phẩm nổi tiếng của Austen lần lượt được xuất bản chỉ trong vòng 5 năm trước khi bà mất.
Sử sách ghi chép lại rằng bệnh suy thượng thận (addison) là nguyên nhân chính khiến Austen chết, nhưng những triệu chứng về căn bệnh này không hề được nhắc trong các bức thư tay còn sót lại của bà. Trong một bức thư gần 2 tháng trước khi mất, bà khẳng định đầu óc mình luôn tỉnh táo và không thấy cơn đau nào xảy đến.
Cũng xuất hiện giả thiết cho rằng Austen nhiễm bệnh lao từ bò được suy ra từ triệu chứng của bà: sốt nhiều lần, suy khớp xương và gan... Năm 1997, một nhà nghiên cứu về Austen cho rằng có thể bà đã chết vì ung thư hệ bạch huyết.
Nhưng có lẽ giả thiết gây chấn động nhất chính là việc Jane Austen bị đầu độc bằng thạch tín bởi trong một số bức thư bà có đề cập đến việc da mình bị loang lổ các màu nâu, đen, trắng. Nhà văn Lindsey Ashford với niềm tin mạnh mẽ vào những phát hiện của mình đã quyết định biến giả thiết thành một cuốn tiểu thuyết trinh thám với tựa đề The Mysterious Death of Miss Austen.
 |
| Tiểu thuyết trinh thám về cái chết của Jane Austen. |
Bối cảnh câu chuyện là 26 năm sau cái chết của Jane Austen khi Anne Sharp, người gia sư cũ của nhà Austen và là bạn thân của bà nắm giữ một lọn tóc của Austen có nhiễm thạch tín. Chính lọn tóc này sẽ hé mở những bí mật lâu nay được giấu kín, một tình yêu bị cấm đoán và thậm chí cả một vụ mưu sát được lên kế hoạch tỉ mỉ.
Tuy vậy, cái chết của Jane Austen đến nay vẫn chưa được giải thích thỏa đáng bằng những chứng cứ chính xác và được công nhận rộng rãi. Nhưng theo nhà nghiên cứu Deirdre Le Faye, có thể hiểu được tại sao độc giả lại tò mò nhiều như vậy về cuộc đời và cái chết của tác giả Kiêu hãnh và định kiến.
“Vấn đề là Jane Austen sống một cuộc đời quá bình lặng và không có nhiều biến cố trong đời. Vậy nên khi người ta không tìm ra được điều gì thú vị, họ sẽ bắt đầu tạo ra những câu chuyện hấp dẫn để thỏa mãn trí tò mò của mình".
