Bức tranh phía trên của Emily Brontë – một tác phẩm được mô phỏng lại không ngừng – là cả một biểu tượng, không chỉ là một bức chân dung đơn thuần. Mãnh liệt, dữ dội, nội tâm, cô độc, ẩn dật và khó hiểu: bề ngoài của nữ tác gia trẻ tuổi của Đồi gió hú dường như trùng khớp với tiểu thuyết đầu tiên và duy nhất của bà.
Jane Eyre của người chị Charlotte Brontë thôi miên người đọc qua lực hút đầy tính toán của giọng kể, kỹ thuật ‘trì hoãn hé lộ’ và những dấu hiệu nhẹ nhàng của sự gợi tình bị kiềm hãm. Câu chuyện được xây dựng chậm rãi để cuối cùng dẫn đến đỉnh điểm đầy đau buồn, khi các nhân vật chính được cứu rỗi bằng một cách rất khác so với truyền thống lúc bấy giờ. Đồi gió hú thì ngược lại, mạnh mẽ lao vào sự khai phá đầy hoang dại và say đắm về tình yêu thể hiện qua tất cả những cung bậc của tổn thương và hủy hoại.
Brontë tường thuật câu chuyện một cách đầy ám ảnh – đứt đoạn, rời rạc và phức tạp – xoay quanh một tội ác mãnh liệt duy nhất và chủ đề ghen tuông trong cuộc đời của Heathcliff và Catherine, và sau đó trong nửa sau của cuốn sách quay trở lại với chủ đề này nhẹ nhàng hơn và thường không nhận được nhiều sự chú ý.
Trong khi Charlotte theo truyền thống đạo đức như John Bunyan, Emily là một đứa con của phong trào Lãng mạn, và cả hai chị em đều đắm mình trong trường phái gothic (diễn tả những sự kiện lạ lùng kì quái ở những nơi bí hiểm). Tuy nhiên, chính Emily mới là người mạo hiểm hơn trong sáng tạo. Đánh giá ban đầu của Đồi gió hú khá hai chiều. Những nhà phê bình say đắm Jane Eyre không biết nên phải nghĩ gì về tác phẩm mới này. Trong một thời gian dài Đồi gió hú bị đánh giá là tác phẩm dưới tầm Jane Eyre. Đọc giả đã yêu mến Jane Eyre thường ít hứng thú với Đồi gió hú và ngược lại. Tôi đã để cả hai tác phẩm vào danh sách của mình bởi tầm ảnh hưởng của chúng lên sức sáng tạo Anh ngữ và lên thể loại hư cấu tiếng Anh sau này là không thể đo lường được.
Khi nhìn lại, rõ ràng là Jane Eyre được xây dựng trong một truyền thống được công nhận và tác giả hiểu rõ mối quan hệ này trong khi Đồi gió hú lại giải tỏa ra một loạt nguồn năng lượng mới phi thường, làm mới tiềm năng và như muốn cách tân luôn định nghĩa của thể loại tiểu thuyết. Phạm vi và ý nghĩa của sáng tạo trong cuốn sách, cách nó khám phá một cách đắm đuối về mối tình chết người nhưng luôn tái sinh, và cách nó điều khiển thời gian và không gian đầy thông minh, tất cả như chia tác phẩm thành một thể loại riêng. Đây đích thực là văn học Anh ngữ vĩ đại, là hoa trái của một tuổi thơ phi thường.
Còn nếu xét đến giai đoạn sau này, tôi nghĩ có thể nói rằng những tác phẩm mà ta biết của Thomas Hardy, D.H. Lawrence và cả Rosamond Lehmann chắc sẽ không thành nếu không có Đồi gió hú. Một chân dung của những kẻ yêu xấu số, một địch thủ của Romeo và Juliet. Trong sự mạnh dạn và tham vọng, tác phẩm cũng đầy tính nhạc kịch. Chẳng thắc mắc gì khi biết bao nhà làm phim, nhạc sĩ, diễn viên và nhà phê bình văn học bị cuốn hút vào việc chuyển thể câu chuyện này. Và rồi còn có cả những niềm vui âm thầm hơn. Cũng như Hardy và Lawrence, Emily Brontë có một con mắt và cái tai đặc biệt khi nói về thế giới tự nhiên. Khi Lockwood đến thăm mộ phần của Heathcliff và Cathy trong phần cuối tiểu thuyết, ta nghe được tính thơ trong giọng kể của Brontë:
‘Tôi nán lại với họ, dưới bầu trời êm đềm ấy; nhìn những cánh bướm vỗ nhẹ giữa vùng đất trống, và những cây hoa chuông; nghe tiếng gió nhẹ thổi qua đồng cỏ; và tự hỏi ai mà nghĩ đến được cơn ngủ mộng mị, cho những kẻ đang nằm trong lòng đất lặng im ấy.’
Kỳ diệu.
Đồi gió hú được xuất bản vào tháng 12 năm 1847, ba tháng sau cuốn Jane Eyre. Một năm sau, Emily qua đời vì bệnh phổi, lúc mới chỉ 30 tuổi. Về sau Charlotte có viết: ‘Mạnh mẽ hơn nam nhi, giản đơn hơn con trẻ, bản chất của em là độc nhất.’
Chú thích về tác phẩm:
Đồi gió hú – Một tiểu thuyết của Ellis Bell đã được nhà xuất bản Thomas Newby phát hành tháng 12 năm 1847, ba tháng sau tựa Jane Eyre. Một vài nhà phê bình đã nghĩ cuốn sách được viết bởi một tác giả nam bởi lực viết mạnh mẽ của nó. Sau cái chết của em gái, Charlotte Brontë có sửa chữa lại thành phiên bản thứ hai, phiên bản được dùng nhiều nhất ngày nay.
Một lá thư tìm lại được của Newby có nói về việc Emily Brontë khi đó đã bắt đầu viết tiểu thuyết thứ nhì, mặc dù bản thảo vẫn chưa được tìm thấy. Nếu bà có bắt tay vào viết rồi thì có lẽ bệnh lao đã không để bà hoàn thành cuốn sách. Bà qua đời vào đúng năm mà Đồi gió hú được xuất bản, khi 30 tuổi.
Những tựa sách khác của Emily Brontë:
Poems (1846), tuyển tập thơ
Minh Thùy (bookaholic.vn -theo The Guardian)
